Ung thư gan: Chữa trị và phòng ngừa với những thức ăn tự nhiên

 Ung thư gan là bịnh ác tính thông thường nhất liên quan đến hệ tiêu hoá, gây tỉ lệ tử vong rất cao. Năm 2020 trên thế giới có hơn 906 ngàn người mới được chẩn đoán bị ung thư gan và 830 ngàn người chết vì ung thư gan (Kim et al, 2022). 

Cách chữa trị thông thường là hoá trị, giải phẫu và xạ trị. Tuy nhiên, vì tác dụng phụ độc hại cùng tính kháng thuốc của tê bào ung thư làm giới hạn hiệu quả của xạ trị và hoá trị.

Thuốc hoá trị dùng cho ung thư gan vì vậy  chỉ có công hiệu cho 30 % bệnh nhân ung thư gan. Trong khi đó chỉ có 20% bịnh nhân ung thư gan đủ điều kiện cho liệu pháp giải phẫu.

Liệu pháp chữa trị ung thư gan có hiệu quả hơn khi phối hợp với một số thức ăn tự nhiên.

Càng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy thức ăn và sản phẩm tự nhiên và các hoạt chất trong đó có thể cải thiện hiệu quả, giảm liều lượng và giảm tác dụng độc hại của thuốc hoá trị. Tính chống chu kỳ tự huỷ (resistance to apoptosis) là đặc điểm chung của các tế bào ung thư và gây khó khăn cho các liệu pháp truyền thống chống ung thư. Kết quả nghiên cứu cho thấy chất polysaccharide trong măng tây có thể tăng cường khả năng giết tế bào ung thư của thuốc hoá trị mitomycin mà không gây tác dụng độc hại. Một công trình nghiên cứu khác cho thấy hoạt chất lectin trong khổ qua làm tăng khả năng tự diệt tế bào ung thư HepG2 của thuốc hoá trị Sorafenib gấp 3,37 lần. Chiết xuất cám gạo cũng tăng hiệu quả diêt tế bào ung thư của thuốc hoá trị vinblastine. 

Kết quả của các nghiên cứu khác cho thấy:

- Phối hợp proanthocyanidin trong trái nho với thuốc hoá trị doxorubicin tăng cường đáng kể khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư gan H22.

- Hoạt chất Epigallocatechin gallate trong trà xanh làm giảm khả năng chống  thuốc hoá trị doxorubicin của các tế bào ung thư gan.

- Nấm Thái dương ( Agaricus blazei) và nấm bờm sư tử (Hericium erinaceus )tăng cường khả năng của thuốc doxorubicin đưa tế bào ung thư vào chu kỳ tự huỷ.

- Nấm sò trắng ( Pleurotus pulmonarius) tăng công hiệu của thuốc hoá trị cisplatin một cách đáng kể đối với tế bào ung thư gan HCC.

 Hơn nữa, các liệu pháp trị ung thư thường huỷ hại  bạch huyết bào (lymphocyes) và ức chế  hệ miễn dịch. Kết quả nghiên cứu cho biết nếu được phối hợp với polysaccharides của nấm hương – đông cô (Lentinus edodes) và nấm tùng nhung (Tricholoma matsutake ) thì hiệu quả của thuốc hoá trị 5-fluorouracil đối với tế bào ung thư gan H22 tăng lên nhiều.

Ngoài ra, Gan rất nhạy với phóng xạ, và xạ trị gây tổn thương cho gan. Phối hợp chiết xuất bổ sung trái mơ (apricot supplementation) với xạ trị cho thấy gan được bảo vệ không bị xạ tri làm tổn hại.

(Zhou et al, 2016)

Những thức ăn và sản phẩm tự nhiên có tiềm năng ngăn ngừa và chữa trị ung thư gan. 

Trong số thức ăn có công dụng ngừa và chữa trị ung thư gan có nhiều món rất quen thuộc với dân Viêt nam như tía tô, khổ qua, gừng, tỏi, nho, cà chua, đậu cô ve, củ nghệ, củ riềng, trái lựu, cám gạo, nho, mận (plum), đậu nành, rau họ cải, hoa cải, mật ong… Các hoạt chất trong những thức ăn này có công dụng bảo vệ gan khỏi các yếu tố gây ung thư, kiềm chế không cho tế bào ung thư phát triển và lan rộng. Nếu có dùng hoá trị thì chúng sẽ giúp hệ miễn nhiễm hoá giải tác dung phụ có hại và tăng hiệu quả của hoá trị.

Sau đây là phần tóm tắt tác dụng của mỗi thứ thức ăn đối với ung thư gan, theo kết quả nghiên cứu có tựa đề  “Dietary Natural Products for Prevention and Treatment of Liver Cancer 

được Rajiv Gandhi Cancer Institute and research Centre tóm tắt như sau:

1. Ngũ cốc:

- Râu bắp: - cải thiện hệ miễn dịch và tăng tỉ lệ sống còn.

- Gạo màu: Tăng cường tác dụng giết tế bào ung thư của thuốc hoá trị vinblastine

- Cám gạo: Kiềm hãm sự phát triển của tế bào ung thư.

2. Đậu nành: Làm cho tế bào bịnh trong gan ngừng phát triển. Tuy nhiên, chỉ nên ăn thức ăn gốc đậu nành, chứ không nên dùng chiết xuất đậu nành để giảm nguy cơ ung thư vú.

3. Gia vị:

- Quế  (Cinnamon) tăng sản xuất ROS để giết tế bào ung thư

- Riềng: giết ti thể của tế bào bịnh

- Hồi: giảm ứng kích oxi hoá (oxidative stress) và lượng tế bao ung thư

- Gừng: Kiềm hãm không cho ung thư gan lan ra, chận đứng không cho tế bào ung thư tăng thêm, đẩy tế bào ung thư vào tiến trình tự sát (apotopsis) và cản viêm.

- Tiêu: Tăng lượng tê bào ung thư tự sát, ngăn cản ung thư lan rộng, cản không cho tế bào ung thư hình thành, và chọn lọc giết tế bào ung thư.

- Củ nghệ: Ngăn chặn sự phát triển của ung thư gan, giảm viêm và ứng kích oxi hoá, chống ung thư, và bảo vệ gan khỏi bị ung thư gan liên hệ tới vi khuẩn viêm gan.

- Tỏi: Hổ trợ các tế bào trong chức năng giết ung thư, ngăn cản thương tổn tiền ung thư trong gan, ngăn chặn không cho tế bào gan xâm nhập nơi khác, thúc đẩy tế bào ung thư tự sát và ngăn chặn không để DNA bị thương tổn.

- Hạt và dầu thì là đen (black cumin seeds & oil) Có tính chống ung thư gan, máu, phổi, thận… rất mạnh nhờ hoạt chất thymoquinone giúp cơ thể tăng cường hệ phòng thủ và đưa tế bào ung thư trở vào chu kỳ tự huỷ (Khan, Zhen,Tania & Zhang, 2011) 

4. Rau cải:

- Cần tây (Celery) Kềm hãm ngăn chặn tiến trình gây ung thư gan

- Khoai tây: Chặn đứng sự phát triển của tế bào bất thường.

- Tía tô: Ngăn chặn không cho ung bướu hình thành, và ngặn chặn sự phát triển của tế bào ung thư

- Khổ qua: giết tế bào ung thư và tăng công dụng chống ung thư của các loai thuốc hoá trị. Cách dùng: Ăn món ăn nấu với khổ qua, uống nước xay ép hay uống trà khổ qua khô.

- Giá đậu xanh: Cải thiện hệ miễn dịch, chất đạm chống ung thư và thúc đẩy tế bào ung thư tự sát.

- Măng tây (asparagus) tăng chức năng huỷ diệt ung bướu và ngăn chặn không cho tế bào ung thư phát triển nhanh. Bao gồm ung thư gan, ung thư vú, ung thư máu và ung thư phổi

- Cà chua: phá huỷ màng tế bào ung thư, tăng cường tính miễn nhiễm cấp tế bào và bảo vệ gan khỏi ung thư. (Nấu chín)

- Đạu cô ve: Chọn lọc giết những tế bào bịnh trong gan

- Rau cải như Hoa cải xanh (broccoli), hoa cải trắng, cải xoang (watercress), củ cải (radish) cải thiện sức khoẻ gan, giảm nguy cơ ung thư gan.

5. Trái cây

- Cam quít và bưởi (citrus aurantium)  Ngăn chặn sự phát triển của ung thư 

- Vỏ Măng cụt (sắc thành thuốc hay  trà): Thúc đẩy sự tàn diệt tế bào ung thư gan, ung thư não, ung thứ vú và ruột già.

- Trái gấc: Chiết xuất hạt gấc (hạt gấc xay thành bột nấu sôi như trà) Ngăn chặn sự phát triển của các tế bào bịnh.

- Mãng cầu xiêm – nhất là chiết xuất hạt mãng cầu ( Hạt xay ngâm trong nước sôi như trà): Giảm sự tăng trưởng của ung thư và tăng độc chất đối với tế bào ung thư. 

- Táo – nhất là vỏ táo: Giúp ức chế sự lan rộng của tế bào ung thư gan HepG2 và làm cho HepG2 đi vào chu kỳ tự diệt. 

- Trái lựu: kềm hãm phản ứng gây viêm và hậu quả oxi hoá để bảo vệ gan khỏi bị ung thư – tốt nhất ở giai đoạn đầu.

- Mận chưa chín (immature plum) Giúp giải độc gan và bảo vệ gan khỏi bị thương tổn, ngăn cản không cho tế bào gây di căn, và hũy diệt tế bào ung thư.

- Quả mọng đen (black current) giảm viêm và hậu quả oxi hoá, thúc đẩy tế bào ung thư tự sát và bảo vệ gan khỏi ung thư.

- Nho đỏ, nhất là vỏ lẫn hột – và rượu vang đỏ: Giảm nguy cơ ung thư, giết tế bào ung thư và chọn lọc gây độc với các tế bào ung thư. (Hột nho có tính chống ung thư rất mạnh)

- Trà táo tàu (jujube) và trà xanh: ức chế tế bào ung thư gan HepG2 và đưa tế bào ung thư gan HepG1 về qui trình tự sát (apoptosis),

- Vỏ trái vải – chiết xuất cỏ trái vải ngăn chặn, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư gan.

- Hắc mai biển (sea buckthorn or Hippophae rhamnoides L) giúp bảo vệ gan và đưa tế bào ung thư gan vào chu kỳ tự diệt>

6. Các loại nấm ăn được: Như nấm Thái dương, nấm sò trắng, nấm đùi gà, nấm bào ngư, nấm trà tân, nấm tùng nhung, nấm đông cô, nấm mèo hay nấm gà mái trừng, nấm bờm sư tử đều có tác dụng chống ung thư, nhất là ung thư gan, bằng cách bảo vệ tế bào gan, ngăn tế bào ung thư phát triển, khiến tế bào ung thư tự huỷ (apoptosis) hoặc ngăn cản tế bào ung thư phát huy tính chống thuốc (drug resistance).

- Ghi chú tên khoa học của cá loại nấm kể trên:

        Nấm Thái dương (Agaricus blazei)

        Nấm sò trắng (Pleurotus pulmonarius)

        Nấm đùi gà (Pleurotus erangii)

        Nấm bào ngư (Pleurotus abalones)

        Nấm Đông cô hay nấm hương (Lentinula edodes or Shiitake)

        Nấm Trà Tân (Agrocybe Aegerita, thường được gọi với tên: Nấm Trân Châu, Nấm Cây Trà
        Nấm đầu khỉ (hầu thủ) hay nấm bờm sư tử ( Hericium erinaceus)

        Nấm mèo hay Nấm gà mái rừng (Grifola frondosa )

Lưu ý: Bài viết này chỉ có mục đích thông tin chứ không thay thế tư vấn của chuyên gia y tế.